Алматы — Қазақстандағы ең ірі мегаполис, миллиондаған адамның күнделікті тіршілігі тоқтамайтын, динамикасы жоғары қала. Бірақ дәл осы қарбалас өмірмен қатар, қалада табиғи және техногендік сипаттағы қауіптер де аз емес. 

(Сурет: aa.com.tr)

Сейсмикалық белдеу, сел қаупі бар шатқалдар, көшкін аймақтары, қатты жауын-шашын мен нөсер жыл сайын қайталанып отырады. Осындай жағдайда Алматы үшін ең өзекті мәселе — төтенше жағдайлар жүйесінің қаншалықты цифрланғаны және оның тиімділігі.

Бүгінде қала қауіпсіздігі дәстүрлі жүйеден алыстап, толыққанды смарт-инфрақұрылымға бет бұрды. Цифрландыру — жай ғана тренд емес, мегаполистің тұрақты дамуы мен тұрғындардың қауіпсіз өмір сүруінің негізгі алғышарты. Сондықтан Алматыда цифрлық модельге өтудің нақты және жүйелі қадамдары жасалып жатыр.

Алдымен, қаладағы жедел ескерту қызметі түбегейлі жаңартылды. Бұрын қауіпті жағдай туралы ақпарат бірнеше минут кешігіп жетсе, қазіргі жүйе ондай кідірісті болдырмауға бағытталған. Автоматтандырылған дабыл жүйелері, мобильді push-хабарламалар, теле-радио арналарға бір мезетте жіберілетін сигналы, көшедегі LED-экрандардағы жедел ақпарат — барлығы бірыңғай платформа арқылы басқарылады. Бұл халықтың қауіпке реакция уақытын қысқартып, адам өмірін сақтауда шешуші рөл атқарады.

Оған қоса, Алматыда сейсмикалық мониторингтің жаңа буыны іске қосылуда. Қаланың әр нүктесінде орнатылған датчиктер жер дүмпуі немесе әлсіз тербеліс бола қалса, бірден орталық серверге мәлімет береді. Бұл тек тіркеу үшін емес, сонымен қатар ықтимал зақым қаупін болжауға, инженерлік нысандардың осал тұстарын анықтауға мүмкіндік береді. Яғни, қала қауіпсіздігі енді тек реактивті емес, алдын ала болжаушы сипат алып отыр.

Бұдан бөлек, Алматыда сел қаупі, көшкін қаупі және тау аймақтарындағы ахуалды бақылауға арналған онлайн бақылау жүйелері жетілдірілген. Камералар, климаттық датчиктер, су деңгейін өлшейтін құрылғылардың мәліметі автоматтандырылған аналитикалық орталықта өңделіп, қауіпті көрсеткіш байқалған жағдайда жүйе өзі дабыл береді. Бұл — бұрын адам күшімен жасалатын процесс еді, ал қазір алгоритмдер мен жасанды интеллект мүмкіндіктері іске қосылып жатыр.

Қаланың цифрлық қауіпсіздік жүйесінің маңызды элементтерінің бірі — дағдарыстық жағдайларды басқарудың бірыңғай орталығы. Бұл орталықта ТЖД, әкімдік, медицина, полиция, коммуналдық қызметтер мен құтқарушылардың барлық ақпараттық жүйелері біріктірілген. Дағдарыс кезінде олар бөлек-бөлек емес, бір механизм ретінде жұмыс істейді. Мұндай үйлесімділік шешім қабылдауды жылдамдатып, ресурстарды тиімді бөліп, қателік ықтималдығын азайтады.

Цифрландыру тек жабдықтармен шектелмейді. Алматыда мамандарды оқыту, технологияны меңгеру, дағдарыс сценарийлерін цифрлық модельдеу бағыттары да дамып келеді. Виртуалды тренажерлар, онлайн симуляциялар, шұғыл әрекет ету бойынша цифрлық сабақтар — барлығы заманауи төтенше жағдай мамандарын қалыптастырудың бір бөлігі.

Қала қауіпсіздік жүйесін жаңғырту — бір күндік науқан емес. Бұл — үздіксіз дамуды, технологияны жаңартуды, инфрақұрылымды жетілдіруді талап ететін ұзақ мерзімді процесс. Алматы осы бағытта тұрақты түрде жұмыс істеп келеді. Қазірдің өзінде дәстүрлі жүйеден бас тарту, барлық маңызды процестерді автоматтандыру, алгоритмдерге негізделген шешім қабылдау моделі қалыптасуда.

Бүгінгі Алматы — қауіпке кешікпей әрекет ететін, дабылды бірден жеткізетін, жағдайды алдын ала болжап отыратын жаңа деңгейдегі қала. Смарт-технологиялардың дамуы мегаполистің қауіпсіздігін күшейтіп, тұрғындардың өмір сапасын жақсартып келеді.

Жалпы айтқанда, Алматының төтенше жағдайлар жүйесі толық цифрландыруға өтуде, әрі бұл бағытта нақты нәтижелер көрініп жатыр. Бұл тек техникалық өзгеріс емес — қала өмірінің қауіпсіздік мәдениетін жаңа деңгейге көтеретін маңызды стратегиялық қадам.

Mezgil.kz