Орталық Азия үшін тағы бір үлкен соғыс басталады, онда Америка мен Еуропа Ресейден және Пекиннен алыстауды талап етеді, - дейді Канададағы «Consultations on international policy and economy» орталығының президенті Фикрет Шабанов.

Шабанов Орталық Азияға қатысты тағы не дейді? Біз ықшамдап, «Mezgil.kz» оқырмандарына ұсынғанды жөн санадық.

Фикрет Шабанов:

- Еуропаның Орталық Азияға беруге дайын экономикалық жеңілдіктері, АҚШ-тың Орталық Азияға беруге дайын әскери және саяси жеңілдіктері оларды Батысқа, Еуропаға жақындату амалы деп ойлаймын. Бірақ экономикалық жақындық, Ресеймен, Қытаймен ортақ экономикалық өзара тәуелділіктің болуы таңдау жасауда үлкен қиындық тудырады.

Өйткені Ресей де, Қытай да бізге жақын орналасқан, біздің шекарамыз ортақ, ал Еуропа мен Вашингтон алыс. Таңдау жасауға берілген уақыт аяқталып келеді.

ҚЫРҒЫЗДЫҢ ТАҢДАУЫ - МӘСКЕУ

Өкінішке қарай, Қазақстан туралы айта алмаймын, одан да қиын жағдайдағы Қырғызстан өзінің стратегиялық таңдауын жасады. Бұл Мәскеумен одақ құру. Жақында Қырғызстан Мәскеумен әуе қорғанысының бірыңғай жүйесін құруды мақұлдады. Келіспеске амалы жоқ, Қырғызстанға Еуропаның да, Американың да қысым жасайтынын автоматты түрде түсінуіміз керек.

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТАҢДАУЫ ШЕ?

Келесі стратегиялық маңызды таңдау – Қазақстан. Ал Қазақстанның таңдауы көп нәрсеге байланысты, себебі Қазақстан аумағы арқылы негізгі темір жол, құрлық, «Бір белдеу, бір жол» өтеді.

Қазақстан Өзбекстанға қарағанда экономикалық жағынан бай және ол Орталық Азияның экономикалық қуаты. Қазақстан президентінің ресми деректері, ресми барлау деректері бойынша Қазақстанның минералдық ресурстары немесе табиғи ресурстары 46 триллион долларды құрайды. Бұл көзге көрініп тұрғаны. Соның өзі 46 триллион доллар.

Әлем табиғи ресурстар мен стратегиялық ресурстар үшін күресіп жатқанын түсінуіміз керек. Ал бейбітшілік пен басқаруға әсер ететін стратегиялық ресурстардың белгілі бір бөлігі де Қазақстанда орналасқан. Сондықтан, Өзбекстанның қоршауында тұрғанын және Әзербайжанға, Түркіменстанға немесе Қазақстанға тікелей құрлық жолы жоқ екенін ескерсек, бұл соғыста немесе бұл күресте Қазақстан әлсіз орынбасар болары анық.

Сондықтан Әзербайжан үшін Орталық Азияны, Үлкен Орталық Азияны және Үлкен Ауғанстан жобасын стратегиялық таңдау екі мемлекетке, ірі Қазақстан мемлекетіне немесе стратегиялық Қазақстан мемлекетіне және Түрікменстан мемлекетіне байланысты. Түркіменстан президенті неміс инвесторларын құбырларды құруға және түркімен газын Әзербайжан арқылы Еуропаға экспорттауға ақша салуға шақырды.

Біз ұзақ жолдың басында тұрмыз. Олар өздерінің саяси бағытын шешпейінше ешқандай ақша, ешқандай жоба көмектеспейді. Олардың бәрі Орталық Азия басшыларынан жауап күтуде.

Mezgil.kz